शिक्षकको सरुवा दुम्सीको काँढा, बिझ्लान् है च्वास् च्वास्स

कि जितिन्छ कि त उतै बितिन्छ भन्ने नारा सहितको चैत्र २० गतेदेखि थालिएको शिक्षक आन्दोलनमा सहभागी भएका शिक्षकहरु सडकमा शिक्षक नेताहरुको भाषण सुन्दै कहिले सडकमा सुतेर, कहिले सिट्ठी फुकेर,कहिले सारीचोलोमा नाचेर सडक तताउदै, फोटो खिचाउदै फेशबुकमा पोष्ट गरिरहेका थिए । आन्दोलनकै क्रममा ... एकदिन एकजना शिक्षकले फेशबुक खोल्छ र रातो Notification मा जान्छ र उसको आँखा एक्कासी कसैले पोस्ट गरेको शिक्षक सरुवामा पुग्छ । त्यस पोस्टमा लालबन्दी नपामा शिक्षक सरुवाको लिस्ट सहितको सुचना थियो । लिष्ट पढ्यो लिस्टमा उसको नाम पनि थियो । नजिकैको साथीहरुलाई सुनाए । सबैले आआप्नो मोबाइल डाटा अन गरेर पढे । हुन त सबैले सरुवाको लिस्ट बनिसकेको भन्ने हुने कुरा गाइगुइ सुनसुकेको थियो । तैपनि हल्ला पनि सक्छ भनेर विश्वास गरेको थिएन । आन्दोलनमा गएका मध्ये केही शिक्षकहरुलाई भने सरुवाको कुरा स्पष्ट थाह थियो । सरुवा लिष्ट पढिसकेपछि भित्र भित्र तनाब भयो किनकी उनलालाई अपायक स्कुलमा सरुवा गरेको रहेछ । केही रिस र बदलाको भावना उब्ज्यो तरफेरि भित्र भित्र निरासाले छाउन थाल्यो । उहाँ जस्तै अन्य शिक्षकहरु पनि चिन्तित मुद्रामा नै देखिन्थ्यो किनभने उहाँहरु कोही ११/१२ कक्षामा पढाएर, कोही अँग्रेजी माध्यममा पढाएर कोही कोचिङ् समय मिलाएर क्याम्पस पढाएर बृति विकास गर्नु हुँदोरहेछ । टाढासरुवाले भन्दापनि बृति विकासमा बाधा पुगेको हुनाले निरासाको अवस्था सृजना भएको थियो । शिक्षक महासँघले आन्दोलनमा सहभागी हुन र थप आन्दोलन गर्न हौसाई रहेका थियो भने यता शिक्षकहरु सरुवाको कारण चिन्तित हुन थालेका थिए । आन्दोलनप्रति नै घृणा र पश्चाताप जागेर आयो । शिक्षाऐन हैन अब सरुवा कसरी बदर होला, शिक्षक नेताले शिक्षक सरुवाको विषयमा बोलि देलान भनेर आशा लिएर आन्दोलनमा बसिरहे तर एकदिन दुईदिन बित्यो शिक्षक सरुवाको बिषयमा चुईक्क एक शब्द पनि बोलेको लेखेको नपाएपछि घर फर्किन थाले । शिक्षा ऐन जसरी पनि हातमा लिएर फर्कने भनेर गएको शिक्षक निरासा बोकेर घर आए । घर आएपछि पनि सरुवा रोक्न महासंघले पहल गर्ला भनेर आशा गरिरह्यो तर एक शब्द कसैले बोलेको लेखेको पाइएन । आन्दोलन पनि रोकियो तर आफुभित्र उब्जेको प्रतिशोधको भावना रोकिएन । सबै शिक्षक घर फर्किएको भोलिपल्ट नै स्कुलमा हाजिर हुनु पर्ने उर्दि महासंघले गरर्यो । तर सरुवालिस्टमा परेका शिक्षकरुलाई सरुवा भएको विद्यालयमा जान पटक्कै मन थिएन र दुईचार दिन बाटो हेर्यो निवेदन दियो तर सुनवाई भएन । अन्तत बाध्य भएर सरुवाको पत्र बुझ्नु पर्यो । नयाँ स्कुलमा रमाना बुझाई हाजिर भयो । यसबेलाम्म शिक्षक नेताहरुबाट केही ष्रतिक्रिया आएन। नयाँ स्कुलमा हाजिर भएर पढाउन थालेको निकै दिन पछि जिल्ला महासँघका अध्यक्षले फोटो पोस्ट गरेको रहेछ तर आफ्नो पालिकाको नाम नै रहेनछ । Click Photo नयाँ भुगोल नयाँ परिवेशमा इच्छा नभई नभई पढाउनु पर्यो । पढाउँदै जाँदा सरुवाको विषयमा बुझ्दै गयो । सरुवामा परेका एकजना शिक्षकले आफुले बुझेको तथ्यगत कुरा बुँदामा यसरी सुनाए
1.शिक्षकहरुले प्र.अहरुलाई नटेरेकोले सरुवा गरिनुपर्छ भन्ने प्रसंग प्रअ मिटिङहरुमा उठ्ने गरेको र यही कुरा नगर प्रमुखलाई ब्रिफिङ हुने गरेको
2.प्रअ र वडाध्यहरु र केही शिक्षक महासँघको लबिङमा सरुवाको लिस्ट बनेको
3.रिटायर्ड हुन तिनचार बर्ष मात्र भएकाहरु सरुवालिस्टमा परेको तर धेरै बर्षभएका बाँकी हुने चाही नपरेको
4.कार्यबिधि बन्ने क्रममा नै चलखेल शुरु भएको
5.मन नपरेकालाई अपायक सरुवा गरिएको
6.सामाजिक न्याय र मानवअधिकारको पालना नगरेको
7.महिला अशक्तलाई अपायकमा राखेको
8.स्थायी दरबन्दीमा अधिकास राहत शिक्षक पठाएको
9.सरुवा हुने विद्यालयहरुको प्राथमिक सूचि शिक्षकहरुलाई भर्न नदिएको
10.यसै बिचमा केही प्रअ मात्र हेरफेर भएको
11.विद्यार्थी संख्या कम भएपनि अपग्रेड अनुमति दिने र शिक्षक दरबन्दी पठाउने र पछि मर्ज गर्ने काम पनि
12.स्थायी शिक्षक दरबन्दीको ठाउँमा अधिकांश राहत शिक्षक पठाएको
असमान तथा काखा र पाखा व्यवहार गरिएको आदिआदि बुझ्दै गयो बुझ्दै गयो।
लालबन्दी नपा अन्तर्गतका सामुदायिक विद्यालयमा कहिले दरबन्दी मिलान कहिले शिक्षक सरुवाको विषयले केही बर्ष अघिदेखि चर्चा चल्दै आएको थियो । गतबर्ष नगर प्रमुखको सचिवालयबाट शिक्षक सरुवाको बिषय हल्लामात्र हो हल्लाको प्रभाव शैक्षिक गुणस्तरमा प्रभाव पर्न सक्छ भनेर बिज्ञप्ति नै निकालेका थिए । साथसाथै दरबन्दी मिलान गर्ने अधिकार पालिकालाई मात्र भएको भन्ने धम्कीपुर्ण भाषा उल्लेख थियो । यस बिज्ञप्तिले केहीदिन हल्ला मत्थर भएतापनि शिक्षक सरुवाको विषय पुर्णरुपमा निभ्न पाएको थिएन । Click Teacher Saruwa
बिभिन्न जिल्लाको बिभिन्न नगरपालिकामा गरिएको अभ्यासको नक्कल गर्दै नगर शिक्षा समितिको पटकपटक बैठक राखेर शिक्षक सरुवाको कार्यबिधि पनि तयार भयो । अन्तत: शिक्षकको सरुवा पनि भएरै छाड्यो । तर केही दिन पछि शिक्षक सरुवा अमिल्दो छ काखा र पाखा गरिएको छ भन्ने गुनासो असन्तुटी पक्षहरुबाट मात्र हैन शिक्षा सरोकारहरुबाट उठ्न थालेको छ । शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्ने नाममा इमान्दार शिक्षकको बिचल्ली पार्ने हरकतहरु खुल्दै जाँदा जिम्मेवार व्यक्तिहरुलाई धेरैले प्रश्न गरेका छन् : सरुवा कार्यबिधि अनुसार जायज छ ? सरुवा लिस्ट तयार पार्दा ककस्को दवाव आयो ? भेदभाव किन ? सरुवा लिस्ट बनाउनु पहिले शिक्षकहरवाट सरुवा भैजाने स्कुलहरु छान्ने बिकल्प सहितको फाराम किन भरिएन ?
हो यी र यस्ता प्रश्नहरु अनुत्तरित नै छ । हामीले अधिकारको प्रयोग गरेका हौ । यस्ता रियाक्शनहरु आउँछ जान्छ । अख्तियारवालाहरुबाट यस्तो उत्तर आउला , अधिकार र शक्तिका आडमा गुनासाहरु दबाइला पनि तर यसबाट गलत नजिर स्थापित नहोला भन्न सकिदैन । सरुवाप्रति असन्तुष्टी कतिपय ब्यक्तिगत होला । कोही घरपायक नभएको, कोही बृति विकास अवसर गुमेको आदि असन्तुष्टी फरक होला तर सामाजिक न्यायको हिसाबले मर्कामा परेकालाई समान भावले कार्य गरिनुपर्छ । शैक्षिक गुणस्तर सुधारको नाममा स्वार्थ र बदलाको भाव साध्नु किमार्थ हुँदैन । अनावश्यक अधिकारको प्रयोग प्रत्युपादक हुन सक्छ भनेर बुझ्नु जरुरी छ ।
अधिकार कै हैसियतले नपाले गतवर्ष प्रअ छनाैट गरी पठाए तर यसपटक समुदायको अधिकारले पालिकाले छनौट गरी पठाएको प्र.अ. विद्यालयमा हाजिर हुन पाईरहेको छैन । अलिकति अधिकार र शक्तिको प्रयोग गरेर बिधि बिधान, सामाजिक न्यायको मूल्य मान्यता र मानवअधिकारको सिध्दान्त अनुसार चल्नुपर्छ । शैक्षिक सुधार गर्छु भनेर एक्लै हिड्ने ब्यक्तिको पछि ब्यक्ति लाभ र स्वार्थ हुन्छ नै भन्ने कुरा जानकारहरुले ख्याल गरिराखेको हुन्छ । शैक्षिक सुधारको नाममा खेलौना जस्तै एकदुईजनालाई काखीमा च्यापेर अन्यलाई निशेध गरेर लत्याएर हिड्न खोजे अपाङ्ग बनिन्छ । विद्यालय बनाउने र शिक्षाको सुधार गर्ने काममा सबैले स्वामित्व भावको अवसर पाउनुपर्छ । शिक्षा सार्वजनिक वस्तु हो यसमा यसमा एकलौटी अधिकार हुँदैन नेतृत्वको अधिकारी हुने बित्तिकै I am bossऽ I am God भन्ने चाही होइन । शिक्षकलाई सरुवाको धुँवारो लगाएर धपाउने कार्य गर्दा पछि दुम्सीको काढाँ च्वास्स च्वास्स नबिझाउलान भन्न सक्ने अवस्था छैन ।

Read more